Hoe het verschil tussen gesubsidieerd aanbod en zelfstandige aanbieders zorgt voor steeds minder fair practice (en hoe het tij te keren…)

Hoe zorgen we ervoor dat ook in de toekomst goede cultuureducatie voorhanden blijft in een relatief gezonde arbeidsmarkt? Bas Verberk pleit voor cultuureducatie als publieke zaak.

In de Tilburgse LocHal was onlangs het kunstproject Human Rights Tattoo van Sander van Bussel te bewonderen. Sinds 2012 tatoeëert hij letter voor letter de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens op lichamen over de hele wereld, één letter per persoon. Ik ben zelf onderdeel van dit kunstwerk. Op mijn rechterhiel staat de letter ‘o’ uit artikel 23: ‘Everyone, without any discrimination, has the right to equal pay for equal work’.

En hoewel we, als het aankomt op het vragen van aandacht voor mensenrechten, vaak de neiging hebben om ons te richten op misstanden elders in de wereld is de bittere conclusie dat het ons in Nederland niet lukt om dit te recht te realiseren. Het bekendste voorbeeld hiervan is de nog altijd bestaande kloof tussen het salaris van mannen en vrouwen voor hetzelfde werk. Een minder bekend voorbeeld is de cultuureducatiesector, waarin docenten voor hetzelfde werk op verschillende plekken soms wel drie keer minder betaald worden. Ik ben het aan mijn tattoo verplicht om het probleem onder de aandacht te brengen.

Oorzaak 1: De dubbele kloof
Het probleem in een notendop. Helaas zijn er in de afgelopen decennia verschillende, door de overheid gesubsidieerde, muziekscholen en centra voor de kunsten verdwenen. Op de meeste plekken hebben de docenten hun activiteiten voortgezet als zelfstandig ondernemer. Als gevolg van de weggevallen overheidssteun namen zij meestal noodgedwongen genoegen met een lager uurtarief voor zichzelf, om de rekening niet bij de leerling te hoeven leggen. De uren voor bijvoorbeeld administratie en werving worden vaak zelfs helemaal niet doorberekend. De weinige overgebleven gesubsidieerde instellingen zijn vaak aangesloten bij de CAO, met daarin afspraken over zaken als pensioenopbouw, ziektekostenverzekering en scholingsbudget. Zelfstandige docenten regelen die zaken zelden of nooit en berekenen ze niet door aan de leerling, omdat het lestarief dan te hoog wordt. Het gevolg is dat de kloof tussen docenten die onder de CAO vallen en die als zelfstandige werken zo groot is dat de eerste meer dan het dubbele verdient.

Dat probleem wordt elk jaar groter; als gevolg van onderhandelingen stijgen de CAO-salarissen ieder jaar sterker dan de indexatie die zelfstandigen voor zichzelf doorvoeren. Als de subsidie van de overheid en overige inkomsten vervolgens niet meestijgen lukt het gesubsidieerde organisaties niet meer om te concurreren met de tarieven van zelfstandigen. Hierdoor neemt de ‘goedbetaalde’ werkgelegenheid af. Dat begrijpt de vakbond ook en daarom worden de onderhandelingen ook nooit te hard gespeeld. Het gevolg daarvan is echter dat de sector óók al jarenlang achterblijft op andere sectoren, zoals primair onderwijs. Daarmee wordt de kloof aan die kant ook steeds groter. Het resultaat is dus een dubbele salariskloof tussen zelfstandige docenten aan de ene kant en docenten in beter betaalde sectoren aan de andere kant.

• Kostprijs van 1 lesuur voor een docent, CAO kunsteducatie schaal 8 (inclusief voorbereidingstijd, overige taakuren, pensioenopbouw, ziektekostenverzekering, e.d.) = € 72,-
  
  
• Tarief van zzp’ers per lesuur = € 20,- tot € 75,- (gem. €41,20)

Voor dit voorbeeld is gebruik gemaakt van de kostprijs die bij Factorium Cultuurmakers van toepassing is en de steekproef van Imre Kruis naar tarieven van muziekdocenten.

Lees verder via LKCA.nl